3.2. Kompetencja zawodowa Kz1:
3.2.Kompetencja zawodowa Kz1:
Zalecenia dla zespołu eksperckiego:
- Punktem odniesienia do przygotowania tego zbioru informacji jest definicja terminu „Kompetencja zawodowa”.
- Nazwy wyodrębnionych w zawodzie kompetencji zawodowych formułowane są podobnie jak nazwy zadań zawodowych w kategoriach operacyjnych − czynnościowych. Jednakże nie mogą być powtórzeniem nazw zadań zawodowych.
- Generalnie należy przyjąć zasadę, że liczba wyodrębnionych kompetencji zawodowych w zawodzie nie powinna być większa niż 4 dla zawodu. Od tej zasady mogą być wyjątki. O liczbie wyodrębnionych kompetencji zawodowych decyduje specyfika i złożoność zawodu, liczba stanowisk pracy z nim związanych oraz zadań zawodowych wykonywanych na tych stanowiskach.
- Liczba i nazwy kompetencji zawodowych powinny być pochodną wymagań stanowisk. Nie powinny to być nazwy oderwane od praktyki wykonywania zawodu na rynku pracy.
- W przygotowanym wzorcu tabeli (patrz przykład poniżej) należy dla każdego zadania zawodowego, przypisanego do danej kompetencji zawodowej, podać zakresy „WIEDZY” – w kategorii „zna i rozumie” oraz „UMIEJĘTNOŚCI” – w kategorii „potrafi”. Zapisy dotyczące wiedzy formułujemy zaczynając od rzeczownika, natomiast umiejętności formułujemy zaczynając od czasownika operacyjnego”.
- Każda kompetencja zawodowa wyodrębniona w zawodzie powinna dawać szansę uzyskania zatrudnienia przez posiadacza danej kompetencji.
- Docelowo wyodrębnione kompetencje zawodowe mogą stanowić punkt odniesienia do budowania i aktualizacji oferty kształcenia i szkolenia zawodowego oraz wprowadzania przez zainteresowane instytucje nowych kwalifikacji rynkowych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. W momencie gdy dana kompetencja zawodowa wyodrębniona w zawodzie zostanie potwierdzona przez uprawnione instytucje walidujące i certyfikujące, staje się kwalifikacją.
- Każda kompetencja zawodowa jest powiązana z określoną liczbą zadań zawodowych, które opisywane są zbiorami wiedzy (pracownik zna i rozumie…) oraz umiejętności (pracownik potrafi…). Do każdej z wyodrębnionych kompetencji zawodowych przypisane są różne zadania zawodowe właściwe dla danego zawodu (zgodnie z sekcją 3.1). Zadanie zawodowe przypisane do danej kompetencji zawodowej nie powinno powtarzać się w innej kompetencji zawodowej.
- W opisach zadań zawodowych powinno być wyodrębnionych od kilku (min. 3) do kilkunastu zakresów wiedzy i umiejętności.
- Zasadne jest, aby zespół ekspercki dokonał analizy przykładowych opisów kompetencji zawodowych zawartych w standardach kwalifikacji/kompetencji zawodowych, które są dostępne pod adresem: ftp://kwalifikacje.praca.gov.pl oraz opisów zamieszczonych na Wortalu PSZ.
- Zespół ekspercki powinien również przeanalizować zapisy odnoszące się do wiedzy i umiejętności zawarte w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji o charakterze zawodowym – poziomy 1–8:
Przykład opisu dla zawodu Doradca zawodowy 242304:
3.2.Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży
Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.
| Z1 Diagnozowanie zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego i informacji edukacyjno-zawodowej |
| WIEDZA – zna i rozumie: |
UMIEJĘTNOŚCI – potrafi: |
- Metody i techniki stosowane do prowadzenia badań ilościowych i jakościowych;
- Zasady posługiwania się gotowymi narzędziami badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego;
- Zasady konstruowania narzędzi do badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
- Metody przeprowadzania badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
- Zasady analizowania danych, opracowywania raportów ilościowych i jakościowych z badań;
- Programy do gromadzenia i analizowania danych;
- Sposoby wykorzystywania zgromadzonych informacji do określenia zapotrzebowania na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową w danym przedziale czasu;
- Zasady oceny i doskonalenia jakości pracy w zakresie diagnozowania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego.
|
- Stosować metody i techniki diagnozowania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
- Posługiwać się gotowymi narzędziami do badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na
- Konstruować narzędzia do badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
- Przeprowadzać badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
- Sporządzać, w formie raportu, diagnozę potrzeb dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjnozawodową;
- Stosować technologie informacyjne-komunikacyjne do gromadzenia i analizowania informacji;
- Wykorzystywać zgromadzone informacje do określenia zapotrzebowania na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową w danym przedziale czasu;
- Oceniać jakość i doskonalić pracę w zakresie diagnozowania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową.
|
| Z2 Prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży |
| WIEDZA – zna i rozumie: |
UMIEJĘTNOŚCI – potrafi: |
- Zasady planowania terminów zajęć grupowych dla dzieci i młodzieży dostosowanych do ich wieku i etapu rozwoju;
- Metody, techniki i narzędzia do tworzenia scenariuszy zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Teoretyczne podstawy wykonywania zawodu, w tym teorie rozwoju zawodowego i rozwoju zainteresowań, podstawy zawodoznawstwa oraz koncepcje rozwoju człowieka w kontekście ról społecznych i zawodowych;
- Teoretyczne podstawy z zakresu pedagogiki, psychologii, socjologii, filozofii, polityki społecznej i inne;
- Metody doboru treści w obszarze objętym programem nauczania;
- Metody i techniki prowadzenia zajęć grupowych, w tym metody aktywizujące, motywujące i angażujące uczestników;
- Metody doboru pomocy dydaktycznych i programów multimedialnych adekwatne do treści programowych;
- Metody nawiązywania i utrzymywania kontaktu z grupą podczas prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Sposoby rozpoznawania potrzeb grupy i metody elastycznego dostosowywania metod, technik i zakresu zajęć do specyfiki grupy;
- Zasady indywidualizacji pracy względem uczestników zajęć;
- Teoretyczne podstawy i przebieg procesu grupowego, role grupowe uczestników;
- Sposoby przedstawiania tematyki zajęć z uwzględnieniem wieku oraz możliwości i potrzeb uczestników;
- Zasady stosowania programów multimedialnych w celu uatrakcyjnienia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i podtrzymania zainteresowania odbiorców prezentowaną tematyką;
- Metody organizacji i prowadzenia zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego z dziećmi lub młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
- Metody podsumowywania zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego;
- Sposoby oceny jakości pracy własnej poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczestników zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego;
- Sposoby ewaluacji przeprowadzonych zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i zasady sporządzania dokumentacji.
|
- Planować terminy zajęć grupowych dla dzieci i młodzieży dostosowanych do ich wieku i etapu rozwoju, w tym preorientacji zawodowej, orientacji zawodowej i działań w zakresie doradztwa zawodowego, m.in. zajęć z zakresu doradztwa zawodowego, zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, działań skierowanych do rodziców i nauczycieli;
- Przygotowywać scenariusz zajęć odnoszących się do zagadnień wiedzy o swoim potencjale, do panoramy zawodów i uwarunkowań rynku pracy oraz rynku usług edukacyjnych, zagadnień uczenia się przez całe życie oraz planowania własnego rozwoju i podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych, uwzględniając specyfikę grupy, w tym wiek i etap edukacyjny;
- Opracowywać lub dobierać gotowe materiały dydaktyczne do prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Stosować odpowiednie metody prowadzenia zajęć, w tym metody aktywizujące z uwzględnieniem zakresu tematycznego i specyficznych potrzeb dzieci i młodzieży;
- Dobierać pomoce dydaktyczne i programy multimedialne adekwatne do treści programowych;
- Nawiązywać i utrzymywać kontakt z grupą podczas prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Rozpoznawać potrzeby grupy i elastycznie dostosowywać metody, techniki i zakres zajęć do specyfiki grupy;
- Stosować zasadę indywidualizacji pracy względem uczestników zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Kontrolować przebieg zajęć, podtrzymując odpowiedni poziom zaangażowania i motywacji poznawczej uczestników podczas prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
- Rozpoznawać role grupowe i adekwatnie do nich angażować uczestników, proponując odpowiadające im zadania lub ćwiczenia z zakresu doradztwa zawodowego;
- Przedstawiać tematykę zajęć w sposób dostosowany do wieku oraz możliwości i potrzeb uczestników;
- Wykorzystywać programy multimedialne w celu uatrakcyjnienia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i podtrzymania zainteresowania odbiorców prezentowaną tematyką;
- Organizować i prowadzić zajęcia grupowe z zakresu doradztwa zawodowego z dziećmi lub młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
- Podsumowywać zajęcia grupowe z zakresu doradztwa zawodowego, angażując uczestników do dyskusji i wyciągania wniosków;
- Kontrolować jakość pracy własnej poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczestników zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego;
- Przeprowadzać ewaluację zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i sporządzać dokumentację.
|
| Z3 Prowadzenie indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży |
| WIEDZA – zna i rozumie: |
UMIEJĘTNOŚCI – potrafi: |
- Zasady planowania i prowadzenia rozmowy indywidualnej;
- Zasady doboru i przygotowywania materiałów i pomocy dydaktycznych do realizacji indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
- Metody nawiązywania i utrzymywania kontaktu z uczestnikiem indywidualnego doradztwa zawodowego;
- Zasady skutecznego komunikowania się, zbierania informacji dotyczących potencjału osobistego dzieci lub młodzieży podczas indywidualnego doradztwa zawodowego;
- Zasady posługiwania się narzędziami diagnostycznymi, w tym multimedialnymi oraz zasady ich stosowania, jak również obliczania i interpretacji otrzymanych wyników;
- Zasady stosowania programów multimedialnych wspomagających świadczenie indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Zasady integrowania danych nt. dzieci lub młodzieży uzyskanych z wywiadu, programów multimedialnych i badań oraz metody opracowywania i wyciągania wniosków;
- Zasady opracowywania indywidualnego planu działania przez dziecko lub młodzież;
- Metody i zasady dokumentowania przebiegu rozmowy indywidualnej;
- Sposoby przekazywania rodzicom lub opiekunom informacji dotyczących potencjału dziecka, ustalonych w trakcie indywidualnego doradztwa zawodowego;
- Zasady oceny i doskonalenia jakości pracy w zakresie prowadzenia indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży.
|
- Zaplanować terminy spotkań indywidualnych z doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
- Dobierać i przygotowywać materiały, narzędzia diagnostyczne, gry interaktywne, programy multimedialne i inne pomoce dydaktyczne wykorzystywane do realizacji indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
- Nawiązywać i utrzymywać kontakt z uczestnikiem indywidualnego doradztwa zawodowego, pozwalający na zbudowanie atmosfery otwartości i zaufania;
- Skutecznie komunikować się, zbierając informacje dotyczące potencjału osobistego dzieci lub młodzieży, w tym: zainteresowań, zdolności, umiejętności podczas indywidualnego doradztwa zawodowego;
- Przeprowadzać podczas indywidualnego doradztwa zawodowego badania z wykorzystaniem narzędzi diagnostycznych, interpretować i opracowywać otrzymane wyniki;
- Stosować programy multimedialne wspomagające świadczenie indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
- Integrować dane nt. dzieci lub młodzieży uzyskane z wywiadu, programów multimedialnych i badań oraz opracowywać i wyciągać wnioski;
- Wspomagać dziecko lub młodzież w opracowywaniu indywidualnego planu działania;
- Dokumentować przebieg rozmowy indywidualnej;
- Przekazywać rodzicom lub opiekunom w zrozumiałej i spójnej formie informacje dotyczące potencjału dziecka, w tym zainteresowań, zdolności, umiejętności, ustalone w trakcie indywidualnego doradztwa zawodowego;
- Kontrolować i doskonalić jakość pracy własnej dot. realizacji indywidualnego doradztwa zawodowego poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczestnika oraz sporządzać odpowiednią dokumentację.
|
| Z4 Gromadzenie, aktualizowanie, opracowywanie i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom |
| WIEDZA – zna i rozumie: |
UMIEJĘTNOŚCI – potrafi: |
- Źródła informacji edukacyjno-zawodowej, zasady jej publikowania i aktualizacji;
- Sposoby monitorowania zmian zachodzących na rynku usług edukacyjnych i pracy oraz zasady aktualizowania zasobów informacyjnych;
- Metody analizowania potrzeb dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym dla nauczycieli i rodziców w zakresie informacji edukacyjno-zawodowej;
- Zasady doboru informacji edukacyjno- -zawodowych stosownie do zainteresowań oraz potrzeb dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodziców;
- Zasady opracowywania informacji edukacyjno- -zawodowej dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom;
- Zasady doboru kanałów przekazu informacji oraz metody rozpowszechniania informacji edukacyjno-zawodowej adresowanej do dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodziców;
- Zasady sporządzania dokumentacji dotyczącej opracowywanych i informacji edukacyjno- -zawodowych wśród dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodzicówZasady oceny i doskonalenia jakości pracy w zakresie gromadzenia, aktualizowania, opracowywania i udostępniania informacji edukacyjno-zawodowej dzieciom i młodzieży, oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom.
|
- Nawiązywać współpracę z instytucjami z obszaru edukacji i rynku pracy oraz pozyskiwać informacje edukacyjno-zawodowe z różnych źródeł;
- Monitorować zmiany zachodzące na rynku usług edukacyjnych i pracy oraz aktualizować zasoby informacyjne;
- Analizować potrzeby różnych grup odbiorców w zakresie informacji edukacyjno-zawodowej;
- Dobierać informacje edukacyjno-zawodowe stosownie do zainteresowań oraz potrzeb dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodziców;
- Opracowywać w formie materiałów drukowanych i elektronicznych pakiety informacji edukacyjno-zawodowych dla dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym dla nauczycieli i rodziców;
- Udostępniać informacje edukacyjno-zawodowe podczas spotkań indywidualnych oraz zajęć grupowych, w tym w formie prezentacji i innych narzędzi multimedialnych;
- Sporządzać dokumentację dotyczącą opracowywanych i udostępnionych informacji edukacyjno-zawodowych;
- Oceniać jakość i doskonalić pracę w zakresie gromadzenia, aktualizowania, opracowywania i udostępniania informacji edukacyjno-zawodowej dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom.
|
| Z5 Opracowywanie, koordynowanie i wspieranie realizacji programu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego (WSDZ) w oparciu o współpracę z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami |
| WIEDZA – zna i rozumie: |
UMIEJĘTNOŚCI – potrafi: |
- Zasady uczestnictwa w pracach zespołu opracowującego wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
- Procedury planowania działań związanych z opracowywaniem wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Zasady współpracy z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami w przygotowaniu i wdrażaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Sposoby przypisywania ról, zadań oraz zakresów odpowiedzialności poszczególnym osobom zaangażowanym w realizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Tematykę działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Metody, formy i terminy realizacji działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Sposoby nawiązywania współpracy z zewnętrznymi podmiotami przy realizacji działań w zakresie doradztwa zawodowego;
- Procedurę ustalania tematyki i terminów spotkań z rodzicami;
- Procedurę opiniowania programu realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Zasady współuczestnictwa w organizacji działań zawartych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, w tym w spotkaniach z rodzicami, targach pracy, wizytach w zakładach pracy itp.;
- Zasady wspierania nauczycieli, w tym nauczycieli wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów, w zakresie realizacji działań określonych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Sposoby monitorowania i ewaluowania realizacji programu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Sposoby doskonalenia wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Zasady sporządzania dokumentacji z realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego zgodnie z przyjętym terminarzem.
|
- Uczestniczyć w pracach zespołu opracowującego wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
- Planować działania związane z opracowywaniem wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Współdziałać z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami w przygotowaniu i wdrażaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Określać role, zadania oraz zakres odpowiedzialności osób realizujących wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
- Ustalać tematykę działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Określać metody, formy i terminy realizacji działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Nawiązywać współpracę z zewnętrznymi podmiotami przy realizacji działań w zakresie doradztwa zawodowego;
- Ustalać we współpracy z innymi nauczycielami, w szczególności wychowawcami, tematykę i terminy spotkań z rodzicami;
- Przygotowywać dokument wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego do zaopiniowania przez Radę Pedagogiczną danej placówki;
- Współuczestniczyć w organizacji działań zawartych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, w tym w spotkaniach z rodzicami, targach pracy, wizytach w zakładach pracy itp.;
- Wspierać nauczycieli, w tym wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów w zakresie realizacji działań, określonych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Monitorować oraz ewaluować realizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- Doskonalić wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
- Prowadzić wymaganą dokumentację i sprawozdawczość z realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego zgodnie z przyjętym terminarzem.
|
