Jak tworzyć informacje o zawodach funkcjonujących na rynku pracy?

Zalecenia dla zespołu eksperckiego:

• Należy wyodrębnić dwa podzbiory informacji (w punktach, a nie w formie opisowej):
  • Wymagania psychofizyczne.
  • Wymagania zdrowotne.
• wymagania fizyczne (np. sprawność układu oddechowego, sprawności sensomotoryczne (np. koordynacja wzrokowo-ruchowa), sprawności i zdolności (np. wyobraźnia przestrzenna, uzdolnienia techniczne), cechy osobowościowe (np. łatwość nawiązywania kontaktów, empatia). W poszczególnych kategoriach wymieniane są te wymagania, które mają kluczowe znaczenie i ułatwią wykonywanie zawodu.
• Należy zwrócić uwagę, jaki w danym zawodzie jest dominujący układ wykonywania pracy? (człowiek–człowiek, człowiek–przyroda, człowiek–technika, człowiek–system znaków, człowiek–dzieło artystyczne). Znajomość dominującego układu wyznacza ogólne ramy pożądanego typu osobowości zawodowej, cechy osobowościowe pracownika w danym zawodzie oraz jego zdolności.
• W opisie staramy się unikać kategorii „umiejętność” (ponieważ są one elementem opisu zadań zawodowych w pkt 3). Słowo „umiejętność” możemy zastąpić np. słowem „zdolność”, „uzdolnienia do/w zakresie...”, „predyspozycje do/w zakresie…”.
• W wymaganiach zdrowotnych informujemy w zwięzłej formie o zalecanym stanie zdrowia w danym zawodzie oraz istotnych przeciwwskazaniach zdrowotnych do jego wykonywania. W zawodach, gdzie pracownik ma bezpośredni kontakt z żywnością wymagane jest aktualne orzeczenie (zaświadczenie wydane przez lekarza medycyny pracy) do celów sanitarno-epidemiologicznych, stwierdzające zdolność do wykonywania pracy.
• W tej części występuje obligatoryjna dla wszystkich zawodów ramka „WAŻNE:”, której treść musi być zgodna z przykładem poniżej.
• Ten zbiór informacji należy skorelować z informacjami zawartymi w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu oraz 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.
• Przykłady opisów wymagań psychologicznych i fizycznych w różnych zawodach można znaleźć w Przewodnikach po Zawodach – Wydanie II umieszczonych na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia: http://psz.praca.gov.pl/-/180719-przewodnik-po-zawodach-wydanie-ii).
• Zespół ekspercki powinien skorzystać z materiałów wskazanych w rozdziale Bibliografia i materiały źródłowe (patrz Podręcznik, s.101) tj.: „Opracowanie narzędzi badawczych do oceny możliwości powrotu do pracy osób po wypadkach przy pracy”. CIOP, ZUS, grudzień 2016 (Załącznik 5 – Kwestionariusz Analizy Stanowiska Pracy – Powrót do Pracy (KASP-PP).
• Zespół ekspercki powinien zwrócić uwagę na format zapisu i interpunkcję, zgodną z przykładem i wymaganiami edytorskimi.

Przykład opisu dla zawodu Doradca zawodowy 242304:

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód doradca zawodowy ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność układu oddechowego,
• sprawność narządów równowagi;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• ostrość wzroku,
• ostrość słuchu,
• zmysł równowagi,
• spostrzegawczość,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• rozróżnianie barw,
• zręczność rąk,
• zręczność palców;

w kategorii sprawności i zdolności

• uzdolnienia organizacyjne,
• zdolność nawiązywania kontaktu z ludźmi,
• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• rozumowanie logiczne,
• wyobraźnia i myślenie twórcze,
• predyspozycje do postępowania z ludźmi,
• zdolność słuchania i wyciągania konstruktywnych wniosków,
• zdolność formułowania i prezentowania opinii,
• łatwość wypowiadania się w mowie i w piśmie;

w kategorii cech osobowościowych

• tolerancyjność,
• komunikatywność,
• gotowość do pracy indywidualnej,
• odpowiedzialność za działania zawodowe,
• odporność emocjonalna,
• wytrwałość i cierpliwość,
• asertywność,
• empatia,
• szacunek dla godności człowieka,
• gotowość do współdziałania,
• samokontrola,
• samodzielność,
• ciekawość poznawcza,
• wysoka kultura osobista,
• elastyczność i otwartość na zmiany,
• wychodzenie z własną inicjatywą,
• gotowość do ustawicznego uczenia się oraz dzielenia się wiedza,
• gotowość do wprowadzania zmian,
• optymizm,
• miła aparycja,
• zainteresowania społeczne.

Wymagania zdrowotne

Ze względu na wydatek energetyczny praca doradcy zawodowego zaliczana jest do prac lekkich. Przeciwwskazaniem do pracy w zawodzie doradca zawodowego są:

• wszelkie dysfunkcje, które mogłyby ograniczyć możliwość swobodnego porozumiewania się, np. schorzenia strun głosowych, słaba ekspresja werbalna i wady wymowy,
• wady i dysfunkcje narządu wzroku znacznego stopnia, które nie mogą być skorygowane szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• dysfunkcje narządu słuchu znacznego stopnia, które nie mogą być skorygowane aparatem słuchowym,
• choroby o podłożu psychicznym uniemożliwiające pracę z ludźmi,
• niepełnosprawność intelektualna.

Większość wymienionych powyżej przeciwwskazań do pracy w zawodzie doradcy zawodowego nie ma charakteru bezwzględnego, a możliwość wykonywania pracy, w indywidualnym przypadku, zależy od decyzji lekarza medycyny pracy oraz przystosowania stanowiska pracy i specyfiki miejsca pracy.