Jak tworzyć informacje o zawodach funkcjonujących na rynku pracy?

Tworzenie informacji o zawodach to proces obejmujący wzajemnie uzupełniające się etapy projektowania, oceny i sprawdzania jakości informacji pod względem merytorycznym, metodologicznym i redakcyjnym. Jest to praca zespołowa o interdyscyplinarnym charakterze, dlatego w procesie tworzenia informacji dla zawodu potrzebne są trzy grupy ekspertów (rys. poniżej). W projekcie INFODORADCA+ są to:

1. Eksperci projektujący informację o zawodzie, tzw. zespół ekspercki, w skład którego wchodzą:
   • Eksperci branżowi – wymaga się 2 ekspertów, znawców danego zawodu, reprezentujących różne, niepowiązane ze sobą miejsca pracy;
   • Ekspert metodologiczny dla zawodu lub grupy zawodów, pełniący rolę lidera zespołu eksperckiego reprezentujący instytucję, która odpowiada za sporządzenie informacji o zawodach. Może on również pełnić rolę koordynatora przygotowania opisów dla grupy zawodów pokrewnych.
2. Eksperci oceniający informację o zawodzie, pełniący rolę:
   • Recenzentów – wymaga się 2 recenzentów dla jednego zawodu, reprezentujących różne, niepowiązane ze sobą miejsca pracy. Recenzji podlega pierwsza wersja projektu informacji o zawodzie. Recenzent nie może być jednocześnie ekspertem branżowym dla tego samego zawodu. Z zasady recenzent nie powinien być również zatrudniony w tej samej instytucji co ekspert branżowy dla tego samego zawodu (chyba że występuje wyraźna rozdzielność komórek organizacyjnych, w których pracują);
   • Ewaluatorów – wymaga się 2 ewaluatorów dla jednego zawodu, którzy będą członkami panelu ewaluacyjnego, reprezentujących różne, niepowiązane ze sobą podmioty/miejsca pracy, w tym zwłaszcza partnerów społecznych.
3. Eksperci wewnętrzni instytucji sporządzającej informację o zawodzie. Są oni członkami zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach. Zespół powinien liczyć minimum 3 osoby. W przypadku konsorcjum instytucji sporządzających informacje o zawodach (np. jak w projekcie INFODORADCA+) występuje ponadto zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodach na poziomie całego projektu, w skład którego wchodzą przedstawiciele każdego członka konsorcjum. Liderem tego zespołu jest wyznaczony przedstawiciel konsorcjum.

Ekspert branżowy informacji o zawodzie:

• wykształcenie wyższe, średnie lub zasadnicze zawodowe,
• co najmniej 2-letnie doświadczenie pracy w zawodzie, dla którego przygotowywana jest informacja lub w zawodzie pokrewnym i/lub
• co najmniej 2-letnie doświadczenie naukowo-badawcze w dziedzinie związanej z zawodem i/lub
• co najmniej 2-letnie doświadczenie dydaktyczne w dziedzinie związanej z zawodem.

Dodatkowo:

• doświadczenie w tworzeniu standardów kwalifikacji i/lub kompetencji zawodowych lub innych informacji o zawodach i/lub
• udział w projektach związanych z zawodoznawstwem, rynkiem pracy lub edukacją (w szczególności związanych z tworzeniem informacji o zawodach).

Ekspert metodologiczny dla zawodu/grupy zawodów:
Jest przedstawicielem instytucji odpowiedzialnej za sporządzanie informacji o zawodach, posiadającym:

• wykształcenie wyższe,
• doświadczenie metodologiczne i badawcze związane z zawodoznawstwem, rynkiem pracy i/lub edukacją zawodową i/lub
• doświadczenie w zakresie świadczenia usług i/lub opracowywania materiałów zawodoznawczych na potrzeby doradztwa i poradnictwa zawodowego i/lub
• doświadczenie w tworzeniu standardów kwalifikacji i/lub kompetencji zawodowych lub innych informacji o zawodach (np. charakterystyki/profile kwalifikacyjne, opisy stanowisk pracy, podstawy programowe kształcenia w zawodach, programy kształcenia i szkolenia zawodowego, Polska Rama Kwalifikacji, Sektorowe Ramy Kwalifikacji i inne).

Recenzent informacji o zawodzie:

• wykształcenie wyższe,
• co najmniej 5-letnie doświadczenie pracy w zawodzie, dla którego przygotowywana jest informacja lub w zawodzie pokrewnym i/lub
• co najmniej 5-letnie doświadczenie naukowo-badawcze w dziedzinie związanej z zawodem i/lub
• co najmniej 5-letnie doświadczenie dydaktyczne w dziedzinie związanej z zawodem.

Ewaluator informacji o zawodzie:

• wykształcenie wyższe, a w uzasadnionych przypadkach wykształcenie średnie (jeśli posiada pisemną rekomendację, właściwej dla zawodu/obszaru zawodowego organizacji partnerów społecznych) oraz spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:
  • ma co najmniej 5-letnie doświadczenie pracy w instytucjach/podmiotach (i/lub przynależność do nich) reprezentujących partnerów społecznych (organizacje pracodawców i pracowników), stowarzyszeniach branżowych/sektorowych i zawodowych, samorządzie gospodarczym, samorządzie gospodarczym rzemiosła, samorządach zawodowych lub innych instytucjach/organizacjach zajmujących się doskonaleniem, walidacją i certyfikacją kwalifikacji/ kompetencji zawodowych, w obszarach powiązanych z danym zawodem/grupą zawodów;
  • ma doświadczenie (z ostatnich 15 lat) w zakresie organizacji lub udziału w przedsięwzięciach realizowanych wspólnie z Instytucjami Rynku Pracy;
  • ma doświadczenie (z ostatnich 15 lat) w zakresie opracowywania, opiniowania, konsultowania materiałów zawodoznawczych dotyczących standardów kwalifikacji i/lub kompetencji zawodowych oraz innych form informacji o zawodach warunkujących wykonywanie zawodu (np. charakterystyki i profile kwalifikacyjne, opisy stanowisk pracy i inne).

Ekspert ds. przygotowania informacji o zawodach (z ramienia instytucji odpowiedzialnej za sporządzanie informacji o zawodach) – członek zespołu ds. walidacji i jakości:

• wykształcenie wyższe,
• doświadczenie w zakresie nadzorowania, oceniania i zapewniania jakości efektów pracy zespołów opracowujących materiały zawodoznawcze, standardy kwalifikacji i/lub kompetencji zawodowych lub inne informacje o zawodach i/lub
• doświadczenie w tworzeniu informacji o zawodach, standardów kwalifikacji i/lub kompetencji zawodowych lub innych sposobów opisywania zawodów, kwalifikacji, kompetencji stanowisk pracy i/lub
• doświadczenie metodologiczne i badawcze związane z zawodoznawstwem, rynkiem pracy lub edukacją zawodową.

Wymagania wobec kandydatów na ekspertów (określone powyżej) oraz kryteria i zasady naboru powinny być opisane w ogłoszeniu o rekrutacji. Treść ogłoszenia o rekrutacji powinna być dostępna na stronie internetowej instytucji odpowiedzialnej za sporządzanie informacji o zawodach.

W celu zapewnienia sprawnego przebiegu rekrutacji i selekcji kandydatów na ekspertów należy powołać komisję rekrutacyjną. Zadaniem komisji jest weryfikacja i selekcja kandydatów w oparciu o informacje o kandydacie (nawiązujące do ww. wymagań) zawarte w formularzu ofertowym wypełnionym i podpisanym przez kandydata na eksperta.

Procedura naboru prowadzona przez instytucję odpowiedzialną za sporządzenie informacji o zawodach obejmuje:

• przeprowadzenie naboru kandydatów na:
  • członków zespołów eksperckich opracowujących informację o zawodach (eksperci branżowi informacji o zawodach oraz eksperci metodologiczni zawodu/ grupy zawodów),
  • recenzentów informacji o zawodach,
  • ewaluatorów informacji o zawodach, członków paneli ewaluacyjnych;
• weryfikację i selekcję kandydatów z ww. grup ekspertów przez komisję powołaną przez instytucję odpowiedzialną za sporządzanie informacji o zawodach – zgodnie z wymaganiami określonymi w kryteriach naboru ekspertów;
• wyłonienie członków zespołów eksperckich, recenzentów oraz ewaluatorów i podpisanie z nimi stosownych dokumentów formalnych przez instytucję odpowiedzialną za sporządzanie informacji o zawodach.

Instytucja odpowiedzialna za sporządzanie informacji o zawodach przeprowadza warsztaty metodologiczne dla wyłonionych w procesie rekrutacji ekspertów branżowych i ekspertów metodologicznych w zakresie praktycznego stosowania metodologii opracowywania informacji o zawodach.

W szczególności przedmiotem sesji warsztatowych powinny być:

• model i struktura informacji o zawodzie,
• analiza przykładowych informacji o zawodach zamieszczona w niniejszym podręczniku oraz w bazie danych na Wortalu PSZ (http://psz.praca.gov.pl),
• metodologia opracowywania informacji o zawodach,
• procedury, metody i techniki pozyskiwania informacji o zawodach,
• wzory narzędzi badawczych i dokumentów sprawozdawczych,
• sposób opracowywania i prezentowania wyników badań ankietowych,
• sposób recenzowania informacji o zawodach,
• procedura ewaluacji informacji o zawodach poddanych ocenie w ramach panelu ewaluacyjnego z udziałem przedstawicieli środowiska branżowego związanego z zawodem oraz Instytucji Rynku Pracy,
• ćwiczenia warsztatowe w zakresie pozyskiwania i opisywania zbiorów informacji o zawodach.

Warsztaty metodologiczne dla zrekrutowanych członków zespołów eksperckich powinny być prowadzone przez ekspertów metodologicznych powołanych przez instytucję odpowiedzialną za sporządzanie informacji o zawodach. W przypadku projektu INFODORADCA+ eksperci ci odbyli wewnętrzne warsztaty metodologiczne Jak tworzyć informacje o zawodach funkcjonujących na rynku pracy? zorganizowane przez partnera konsorcjum odpowiedzialnego za metodologię tworzenia informacji o zawodach. Te grupy ekspertów z kolei przeprowadzają warsztaty metodologiczne dla zespołów eksperckich opracowujących informacje o zawodach. Grupy warsztatowe powinny obejmować składy osobowe dla nie więcej niż 5 zawodów pokrewnych. W uzasadnionych przypadkach można przewidzieć również zindywidualizowane formy warsztatowe wspomagane kontaktem on-line. Wszyscy uczestnicy warsztatów metodologicznych otrzymują od instytucji odpowiedzialnej za ich przeprowadzenie poświadczenie – certyfikat potwierdzający uczestnictwo w warsztatach. Jeśli ekspert uczestniczy/uczestniczył w tworzeniu opisów w różnych zawodach, posiadany certyfikat zwalnia go z uczestnictwa w kolejnych warsztatach. Po zakończonych warsztatach metodologicznych zespoły eksperckie przystępują do tworzenia informacji o zawodzie zgodnie z wewnętrznym podziałem pracy i etapami określonymi w Element „Cztery etapy tworzenia informacji o zawodzie”.

KTO UCZESTNICZY W PRZYGOTOWANIU INFORMACJI O ZAWODZIE

skrypt animacji (do pobrania)