Jak tworzyć informacje o zawodach funkcjonujących na rynku pracy?
Słownik podstawowych terminów stosowanych w informacji o zawodach
Informacje o zawodach powinny być tworzone w oparciu o słownik pojęć, który stanowi punkt odniesienia dla zespołów eksperckich uczestniczących w projektowaniu materiałów zawodoznawczych.
Proponowany w niniejszym kursie słownik w głównej mierze korzysta z systemu pojęć właściwych dla opisu krajowych standardów kompetencji zawodowych opracowanych w latach 2011−2013 w ramach projektu PO KL Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Ten system pojęć został rozszerzony o wybrane definicje terminów ujęte w ustawie o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji – ZSK (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 986, z późn. zm.) oraz innych publikacjach związanych z zawodoznawstwem.
Słownik zawiera zbiór podstawowych pojęć oraz ich definicje stosowane w informacji o zawodach. Przy każdej definicji wskazano również numer zbioru informacji (występujący w modelu informacji o zawodzie), z którą dane pojęcie (termin) ma bezpośredni lub pośredni związek.
Specjalne | A | Ą | B | C | Ć | D | E | Ę | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | Ó | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż | Wszystkie
A |
---|
C |
---|
CZYNNOŚCI ZAWODOWESą to działania podejmowane w ramach zadania zawodowego i dające efekt w postaci realizacji celu przewidzianego w zadaniu zawodowym. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 2.2.Opis pracy i sposobu jej wykonywania
Opis pracy Doradca zawodowy udziela porad i informacji indywidualnych w formach stacjonarnych i na odległość oraz prowadzi zajęcia grupowe. Dostarcza specjalistycznej pomocy w poznaniu świata zawodów, własnych zainteresowań i predyspozycji, a także w wyborze zawodu, kierunku kształcenia, planowaniu ścieżki edukacyjnej, określeniu obszarów doskonalenia zawodowego lub przekwalifikowania, sposobu potwierdzenia kwalifikacji, podjęciu lub zmianie pracy i aktywnym poruszaniu się po rynku pracy. Wspiera proces uczenia się jednostki przez całe życie oraz adaptację do nieustannie zmieniających się warunków i otoczenia. Z pomocy doradcy zawodowego korzysta bardzo szeroka grupa odbiorców, w tym: dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, młodzież szkolna, słuchacze i studenci, rodzice i opiekunowie, osoby dorosłe na rynku pracy – bezrobotni, poszukujący pracy, bierni zawodowo i pracujący, a także osoby w wieku poprodukcyjnym i seniorzy. Coraz częściej z pomocy doradcy zawodowego korzystają również osoby różnej narodowości przebywające na terenie Polski. Doradca zawodowy pomaga także pracodawcom w prowadzeniu rekrutacji (naboru)29 na stanowiska wymagające od kandydatów specjalnych predyspozycji psychofizycznych, wykorzystując m.in. testy zawodoznawcze35 i inne narzędzia oraz metody, a także współpracuje przy realizacji procesów restrukturyzacji zatrudnienia, szczególnie przygotowując osoby tracące pracę do przekwalifikowania się i/lub poszukiwania pracy. W swoich działaniach doradca zawodowy wykorzystuje nowoczesne narzędzia diagnostyczne14, metody aktywizujące13, technologie informacyjno-komunikacyjne33 oraz uwzględnia perspektywę międzykulturowości, równości, dostępności, a także inne aspekty mające wpływ na edukację i rynek pracy. Jednym z wymiernych efektów doradztwa zawodowego zarówno na rzecz młodzieży, jak i osób dorosłych, jest opracowanie indywidualnego planu działania, na który składają się m.in. cele edukacyjne i/lub zawodowe, sposoby ich osiągnięcia oraz czas przeznaczony na realizację planu. W szkołach cykl zajęć z doradztwa zawodowego40 powinien być zakończony przygotowaniem przez ucznia, we współpracy z doradcą zawodowym, indywidualnego planu działania, indywidualnego portfolio kariery, czyli teczki ze zgromadzonymi materiałami i innymi efektami pracy ucznia na zajęciach. W przypadku osób dorosłych indywidualny plan działania, zwany IPD, opracowywany jest przez doradcę zawodowego we współpracy z klientem i koncentruje się głównie na celach i działaniach zmierzających do podjęcia pracy. Niekiedy indywidualny plan działania bywa nazywany indywidualnym projektem aktywizacji lub indywidualnym planem aktywizacji. | ||
E |
---|
EDUKACJA FORMALNAKształcenie realizowane przez publiczne i niepubliczne szkoły oraz inne podmioty systemu oświaty, uczelnie oraz inne podmioty systemu szkolnictwa wyższego w ramach programów, które prowadzą do uzyskania kwalifikacji pełnych oraz kwalifikacji nadawanych po ukończeniu studiów podyplomowych (zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym) albo kwalifikacje w zawodzie (zgodnie z przepisami oświatowymi). Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 2.5.Wykształcenie, tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie
Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie doradca zawodowy wymagane jest wykształcenie wyższe I lub II stopnia, przy czym w placówkach systemu oświaty (np. w szkole) posiadanie wyższego wykształcenia łącznie z przygotowaniem pedagogicznym jest wymogiem obligatoryjnym. Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie Obecnie (2018 r.) minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na stanowisku doradca zawodowy w urzędach pracy oraz OHP regulowane są odpowiednimi przepisami prawnymi:
Zgodnie z powyższymi rozporządzeniami od osoby zatrudnionej na stanowisku doradca zawodowy wymagane jest posiadanie:
Podjęcie pracy na stanowisku nauczyciel-doradca zawodowy ułatwia posiadanie:
Dodatkowymi atutami przy zatrudnianiu doradcy zawodowego są m.in.:
| ||
EDUKACJA POZAFORMALNAKształcenie i szkolenie realizowane w ramach programów, które nie prowadzą do uzyskania kwalifikacji pełnych lub kwalifikacji właściwych dla edukacji formalnej. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 2.5.Wykształcenie, tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie
Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie doradca zawodowy wymagane jest wykształcenie wyższe I lub II stopnia, przy czym w placówkach systemu oświaty (np. w szkole) posiadanie wyższego wykształcenia łącznie z przygotowaniem pedagogicznym jest wymogiem obligatoryjnym. Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie Obecnie (2018 r.) minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na stanowisku doradca zawodowy w urzędach pracy oraz OHP regulowane są odpowiednimi przepisami prawnymi:
Zgodnie z powyższymi rozporządzeniami od osoby zatrudnionej na stanowisku doradca zawodowy wymagane jest posiadanie:
Podjęcie pracy na stanowisku nauczyciel-doradca zawodowy ułatwia posiadanie:
Dodatkowymi atutami przy zatrudnianiu doradcy zawodowego są m.in.:
| ||
EFEKTY UCZENIA SIĘWiedza, umiejętności oraz kompetencje społeczne nabyte w procesie uczenia się (w ramach edukacji formalnej, edukacji pozaformalnej lub poprzez uczenie się nieformalne).. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 3.2.Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży
Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.
| ||||||||||||||||||||||||||||||
EUROPEJSKIE RAMY KWALIFIKACJI (ERK)Przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji umożliwiająca porównanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych państwach. W ERK wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się (wiedza, umiejętności i kompetencje). ERK stanowi układ odniesienia do krajowych ram kwalifikacji, w tym do PRK. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 3.6.Powiązanie kompetencji zawodowych z opisami poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji oraz Sektorowej Ramy Kwalifikacji
Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie doradca zawodowy nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji. Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:
| ||
K |
---|
KODY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCISą symbolami rodzaju schorzenia, które ma decydujący wpływ na to, do jakich prac osoba niepełnosprawna może być kierowana, a do jakich nie powinna ze względu na jej zdrowie i skuteczność pracy na danym stanowisku. Podstawowe kody niepełnosprawności: 01-U upośledzenie umysłowe, Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 4.4.Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie
W zawodzie doradca zawodowy możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Warunkiem niezbędnym do zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie doradcy zawodowego jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:
| ||
KOMPETENCJA ZAWODOWAJest to układ wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych niezbędnych do wykonywania, w ramach wydzielonego zakresu pracy w zawodzie zestawu zadań zawodowych. Posiadanie jednej lub kilku kompetencji zawodowych powinno umożliwić zatrudnienie na co najmniej jednym stanowisku pracy w zawodzie.. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 3.2.Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży
Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.
| ||||||||||||||||||||||||||||||
KOMPETENCJE KLUCZOWESą to kompetencje (połączenie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych) integracji społecznej i zatrudnienia potrzebne w życiu zawodowym i pozazawodowym oraz do bycia aktywnym obywatelem. Na potrzeby opracowania informacji o zawodach wyróżniono 9 kompetencji, które zostały wybrane i pogrupowane ze zbioru 15 kompetencji kluczowych wyodrębnionych w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − Projekt PIAAC prowadzonym cyklicznie przez OECD. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 3.5.Profil kompetencji kluczowych dla zawodu
Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rysunek poniżej) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu doradca zawodowy. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu doradca zawodowy
| ||
KOMPETENCJE SPOŁECZNEJest to rozwinięta w toku uczenia się zdolność kształtowania własnego rozwoju oraz autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym, z uwzględnieniem etycznego kontekstu własnego postępowania. Zastosowanie:
Przykład zastosowania w opisie – zawód doradca zawodowy: 3.4.Kompetencje społeczne
Pracownik w zawodzie doradca zawodowy powinien mieć kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych. W szczególności pracownik jest gotów do:
| ||