Drukuj ten rozdziałDrukuj ten rozdział

3. ZADANIA ZAWODOWE I WYMAGANE KOMPETENCJE

3.2. Kompetencja zawodowa Kz1:

3.2.Kompetencja zawodowa Kz1:

Zalecenia dla zespołu eksperckiego:

  • Punktem odniesienia do przygotowania tego zbioru informacji jest definicja terminu „Kompetencja zawodowa”.
  • Nazwy wyodrębnionych w zawodzie kompetencji zawodowych formułowane są podobnie jak nazwy zadań zawodowych w kategoriach operacyjnych − czynnościowych. Jednakże nie mogą być powtórzeniem nazw zadań zawodowych.
  • Generalnie należy przyjąć zasadę, że liczba wyodrębnionych kompetencji zawodowych w zawodzie nie powinna być większa niż 4 dla zawodu. Od tej zasady mogą być wyjątki. O liczbie wyodrębnionych kompetencji zawodowych decyduje specyfika i złożoność zawodu, liczba stanowisk pracy z nim związanych oraz zadań zawodowych wykonywanych na tych stanowiskach.
  • Liczba i nazwy kompetencji zawodowych powinny być pochodną wymagań stanowisk. Nie powinny to być nazwy oderwane od praktyki wykonywania zawodu na rynku pracy.
  • W przygotowanym wzorcu tabeli (patrz przykład poniżej) należy dla każdego zadania zawodowego, przypisanego do danej kompetencji zawodowej, podać zakresy „WIEDZY” – w kategorii „zna i rozumie” oraz „UMIEJĘTNOŚCI” – w kategorii „potrafi”. Zapisy dotyczące wiedzy formułujemy zaczynając od rzeczownika, natomiast umiejętności formułujemy zaczynając od czasownika operacyjnego”.
  • Każda kompetencja zawodowa wyodrębniona w zawodzie powinna dawać szansę uzyskania zatrudnienia przez posiadacza danej kompetencji.
  • Docelowo wyodrębnione kompetencje zawodowe mogą stanowić punkt odniesienia do budowania i aktualizacji oferty kształcenia i szkolenia zawodowego oraz wprowadzania przez zainteresowane instytucje nowych kwalifikacji rynkowych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. W momencie gdy dana kompetencja zawodowa wyodrębniona w zawodzie zostanie potwierdzona przez uprawnione instytucje walidujące i certyfikujące, staje się kwalifikacją.
  • Każda kompetencja zawodowa jest powiązana z określoną liczbą zadań zawodowych, które opisywane są zbiorami wiedzy (pracownik zna i rozumie…) oraz umiejętności (pracownik potrafi…). Do każdej z wyodrębnionych kompetencji zawodowych przypisane są różne zadania zawodowe właściwe dla danego zawodu (zgodnie z sekcją 3.1). Zadanie zawodowe przypisane do danej kompetencji zawodowej nie powinno powtarzać się w innej kompetencji zawodowej.
  • W opisach zadań zawodowych powinno być wyodrębnionych od kilku (min. 3) do kilkunastu zakresów wiedzy i umiejętności.
  • Zasadne jest, aby zespół ekspercki dokonał analizy przykładowych opisów kompetencji zawodowych zawartych w standardach kwalifikacji/kompetencji zawodowych, które są dostępne pod adresem: ftp://kwalifikacje.praca.gov.pl oraz opisów zamieszczonych na Wortalu PSZ.
  • Zespół ekspercki powinien również przeanalizować zapisy odnoszące się do wiedzy i umiejętności zawarte w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji o charakterze zawodowym – poziomy 1–8:

Przykład opisu dla zawodu Doradca zawodowy 242304:

3.2.Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży

Kompetencja zawodowa Kz1: Świadczenie usług doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Z1 Diagnozowanie zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego i informacji edukacyjno-zawodowej
WIEDZA – zna i rozumie: UMIEJĘTNOŚCI – potrafi:
  • Metody i techniki stosowane do prowadzenia badań ilościowych i jakościowych;
  • Zasady posługiwania się gotowymi narzędziami badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego;
  • Zasady konstruowania narzędzi do badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
  • Metody przeprowadzania badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
  • Zasady analizowania danych, opracowywania raportów ilościowych i jakościowych z badań;
  • Programy do gromadzenia i analizowania danych;
  • Sposoby wykorzystywania zgromadzonych informacji do określenia zapotrzebowania na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową w danym przedziale czasu;
  • Zasady oceny i doskonalenia jakości pracy w zakresie diagnozowania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego.
  • Stosować metody i techniki diagnozowania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
  • Posługiwać się gotowymi narzędziami do badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na
  • Konstruować narzędzia do badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
  • Przeprowadzać badania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową;
  • Sporządzać, w formie raportu, diagnozę potrzeb dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjnozawodową;
  • Stosować technologie informacyjne-komunikacyjne do gromadzenia i analizowania informacji;
  • Wykorzystywać zgromadzone informacje do określenia zapotrzebowania na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową w danym przedziale czasu;
  • Oceniać jakość i doskonalić pracę w zakresie diagnozowania zapotrzebowania dzieci i młodzieży na doradztwo zawodowe i informację edukacyjno-zawodową.

Z2 Prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży
WIEDZA – zna i rozumie: UMIEJĘTNOŚCI – potrafi:
  • Zasady planowania terminów zajęć grupowych dla dzieci i młodzieży dostosowanych do ich wieku i etapu rozwoju;
  • Metody, techniki i narzędzia do tworzenia scenariuszy zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Teoretyczne podstawy wykonywania zawodu, w tym teorie rozwoju zawodowego i rozwoju zainteresowań, podstawy zawodoznawstwa oraz koncepcje rozwoju człowieka w kontekście ról społecznych i zawodowych;
  • Teoretyczne podstawy z zakresu pedagogiki, psychologii, socjologii, filozofii, polityki społecznej i inne;
  • Metody doboru treści w obszarze objętym programem nauczania;
  • Metody i techniki prowadzenia zajęć grupowych, w tym metody aktywizujące, motywujące i angażujące uczestników;
  • Metody doboru pomocy dydaktycznych i programów multimedialnych adekwatne do treści programowych;
  • Metody nawiązywania i utrzymywania kontaktu z grupą podczas prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Sposoby rozpoznawania potrzeb grupy i metody elastycznego dostosowywania metod, technik i zakresu zajęć do specyfiki grupy;
  • Zasady indywidualizacji pracy względem uczestników zajęć;
  • Teoretyczne podstawy i przebieg procesu grupowego, role grupowe uczestników;
  • Sposoby przedstawiania tematyki zajęć z uwzględnieniem wieku oraz możliwości i potrzeb uczestników;
  • Zasady stosowania programów multimedialnych w celu uatrakcyjnienia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i podtrzymania zainteresowania odbiorców prezentowaną tematyką;
  • Metody organizacji i prowadzenia zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego z dziećmi lub młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
  • Metody podsumowywania zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego;
  • Sposoby oceny jakości pracy własnej poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczestników zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego;
  • Sposoby ewaluacji przeprowadzonych zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i zasady sporządzania dokumentacji.
  • Planować terminy zajęć grupowych dla dzieci i młodzieży dostosowanych do ich wieku i etapu rozwoju, w tym preorientacji zawodowej, orientacji zawodowej i działań w zakresie doradztwa zawodowego, m.in. zajęć z zakresu doradztwa zawodowego, zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, działań skierowanych do rodziców i nauczycieli;
  • Przygotowywać scenariusz zajęć odnoszących się do zagadnień wiedzy o swoim potencjale, do panoramy zawodów i uwarunkowań rynku pracy oraz rynku usług edukacyjnych, zagadnień uczenia się przez całe życie oraz planowania własnego rozwoju i podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych, uwzględniając specyfikę grupy, w tym wiek i etap edukacyjny;
  • Opracowywać lub dobierać gotowe materiały dydaktyczne do prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Stosować odpowiednie metody prowadzenia zajęć, w tym metody aktywizujące z uwzględnieniem zakresu tematycznego i specyficznych potrzeb dzieci i młodzieży;
  • Dobierać pomoce dydaktyczne i programy multimedialne adekwatne do treści programowych;
  • Nawiązywać i utrzymywać kontakt z grupą podczas prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Rozpoznawać potrzeby grupy i elastycznie dostosowywać metody, techniki i zakres zajęć do specyfiki grupy;
  • Stosować zasadę indywidualizacji pracy względem uczestników zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Kontrolować przebieg zajęć, podtrzymując odpowiedni poziom zaangażowania i motywacji poznawczej uczestników podczas prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
  • Rozpoznawać role grupowe i adekwatnie do nich angażować uczestników, proponując odpowiadające im zadania lub ćwiczenia z zakresu doradztwa zawodowego;
  • Przedstawiać tematykę zajęć w sposób dostosowany do wieku oraz możliwości i potrzeb uczestników;
  • Wykorzystywać programy multimedialne w celu uatrakcyjnienia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i podtrzymania zainteresowania odbiorców prezentowaną tematyką;
  • Organizować i prowadzić zajęcia grupowe z zakresu doradztwa zawodowego z dziećmi lub młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
  • Podsumowywać zajęcia grupowe z zakresu doradztwa zawodowego, angażując uczestników do dyskusji i wyciągania wniosków;
  • Kontrolować jakość pracy własnej poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczestników zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego;
  • Przeprowadzać ewaluację zajęć grupowych z zakresu doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży i sporządzać dokumentację.

Z3 Prowadzenie indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży
WIEDZA – zna i rozumie: UMIEJĘTNOŚCI – potrafi:
  • Zasady planowania i prowadzenia rozmowy indywidualnej;
  • Zasady doboru i przygotowywania materiałów i pomocy dydaktycznych do realizacji indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
  • Metody nawiązywania i utrzymywania kontaktu z uczestnikiem indywidualnego doradztwa zawodowego;
  • Zasady skutecznego komunikowania się, zbierania informacji dotyczących potencjału osobistego dzieci lub młodzieży podczas indywidualnego doradztwa zawodowego;
  • Zasady posługiwania się narzędziami diagnostycznymi, w tym multimedialnymi oraz zasady ich stosowania, jak również obliczania i interpretacji otrzymanych wyników;
  • Zasady stosowania programów multimedialnych wspomagających świadczenie indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Zasady integrowania danych nt. dzieci lub młodzieży uzyskanych z wywiadu, programów multimedialnych i badań oraz metody opracowywania i wyciągania wniosków;
  • Zasady opracowywania indywidualnego planu działania przez dziecko lub młodzież;
  • Metody i zasady dokumentowania przebiegu rozmowy indywidualnej;
  • Sposoby przekazywania rodzicom lub opiekunom informacji dotyczących potencjału dziecka, ustalonych w trakcie indywidualnego doradztwa zawodowego;
  • Zasady oceny i doskonalenia jakości pracy w zakresie prowadzenia indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży.
  • Zaplanować terminy spotkań indywidualnych z doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
  • Dobierać i przygotowywać materiały, narzędzia diagnostyczne, gry interaktywne, programy multimedialne i inne pomoce dydaktyczne wykorzystywane do realizacji indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci lub młodzieży;
  • Nawiązywać i utrzymywać kontakt z uczestnikiem indywidualnego doradztwa zawodowego, pozwalający na zbudowanie atmosfery otwartości i zaufania;
  • Skutecznie komunikować się, zbierając informacje dotyczące potencjału osobistego dzieci lub młodzieży, w tym: zainteresowań, zdolności, umiejętności podczas indywidualnego doradztwa zawodowego;
  • Przeprowadzać podczas indywidualnego doradztwa zawodowego badania z wykorzystaniem narzędzi diagnostycznych, interpretować i opracowywać otrzymane wyniki;
  • Stosować programy multimedialne wspomagające świadczenie indywidualnego doradztwa zawodowego dla dzieci i młodzieży;
  • Integrować dane nt. dzieci lub młodzieży uzyskane z wywiadu, programów multimedialnych i badań oraz opracowywać i wyciągać wnioski;
  • Wspomagać dziecko lub młodzież w opracowywaniu indywidualnego planu działania;
  • Dokumentować przebieg rozmowy indywidualnej;
  • Przekazywać rodzicom lub opiekunom w zrozumiałej i spójnej formie informacje dotyczące potencjału dziecka, w tym zainteresowań, zdolności, umiejętności, ustalone w trakcie indywidualnego doradztwa zawodowego;
  • Kontrolować i doskonalić jakość pracy własnej dot. realizacji indywidualnego doradztwa zawodowego poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczestnika oraz sporządzać odpowiednią dokumentację.

Z4 Gromadzenie, aktualizowanie, opracowywanie i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom
WIEDZA – zna i rozumie: UMIEJĘTNOŚCI – potrafi:
  • Źródła informacji edukacyjno-zawodowej, zasady jej publikowania i aktualizacji;
  • Sposoby monitorowania zmian zachodzących na rynku usług edukacyjnych i pracy oraz zasady aktualizowania zasobów informacyjnych;
  • Metody analizowania potrzeb dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym dla nauczycieli i rodziców w zakresie informacji edukacyjno-zawodowej;
  • Zasady doboru informacji edukacyjno- -zawodowych stosownie do zainteresowań oraz potrzeb dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodziców;
  • Zasady opracowywania informacji edukacyjno- -zawodowej dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom;
  • Zasady doboru kanałów przekazu informacji oraz metody rozpowszechniania informacji edukacyjno-zawodowej adresowanej do dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodziców;
  • Zasady sporządzania dokumentacji dotyczącej opracowywanych i informacji edukacyjno- -zawodowych wśród dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodzicówZasady oceny i doskonalenia jakości pracy w zakresie gromadzenia, aktualizowania, opracowywania i udostępniania informacji edukacyjno-zawodowej dzieciom i młodzieży, oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom.
  • Nawiązywać współpracę z instytucjami z obszaru edukacji i rynku pracy oraz pozyskiwać informacje edukacyjno-zawodowe z różnych źródeł;
  • Monitorować zmiany zachodzące na rynku usług edukacyjnych i pracy oraz aktualizować zasoby informacyjne;
  • Analizować potrzeby różnych grup odbiorców w zakresie informacji edukacyjno-zawodowej;
  • Dobierać informacje edukacyjno-zawodowe stosownie do zainteresowań oraz potrzeb dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym nauczycieli i rodziców;
  • Opracowywać w formie materiałów drukowanych i elektronicznych pakiety informacji edukacyjno-zawodowych dla dzieci i młodzieży oraz innych zainteresowanych osób, w tym dla nauczycieli i rodziców;
  • Udostępniać informacje edukacyjno-zawodowe podczas spotkań indywidualnych oraz zajęć grupowych, w tym w formie prezentacji i innych narzędzi multimedialnych;
  • Sporządzać dokumentację dotyczącą opracowywanych i udostępnionych informacji edukacyjno-zawodowych;
  • Oceniać jakość i doskonalić pracę w zakresie gromadzenia, aktualizowania, opracowywania i udostępniania informacji edukacyjno-zawodowej dzieciom i młodzieży oraz innym zainteresowanym osobom, w tym nauczycielom i rodzicom.

Z5 Opracowywanie, koordynowanie i wspieranie realizacji programu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego (WSDZ) w oparciu o współpracę z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami
WIEDZA – zna i rozumie: UMIEJĘTNOŚCI – potrafi:
  • Zasady uczestnictwa w pracach zespołu opracowującego wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
  • Procedury planowania działań związanych z opracowywaniem wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Zasady współpracy z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami w przygotowaniu i wdrażaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Sposoby przypisywania ról, zadań oraz zakresów odpowiedzialności poszczególnym osobom zaangażowanym w realizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Tematykę działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Metody, formy i terminy realizacji działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Sposoby nawiązywania współpracy z zewnętrznymi podmiotami przy realizacji działań w zakresie doradztwa zawodowego;
  • Procedurę ustalania tematyki i terminów spotkań z rodzicami;
  • Procedurę opiniowania programu realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Zasady współuczestnictwa w organizacji działań zawartych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, w tym w spotkaniach z rodzicami, targach pracy, wizytach w zakładach pracy itp.;
  • Zasady wspierania nauczycieli, w tym nauczycieli wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów, w zakresie realizacji działań określonych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Sposoby monitorowania i ewaluowania realizacji programu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Sposoby doskonalenia wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Zasady sporządzania dokumentacji z realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego zgodnie z przyjętym terminarzem.
  • Uczestniczyć w pracach zespołu opracowującego wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
  • Planować działania związane z opracowywaniem wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Współdziałać z innymi nauczycielami, psychologami lub pedagogami w przygotowaniu i wdrażaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Określać role, zadania oraz zakres odpowiedzialności osób realizujących wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
  • Ustalać tematykę działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Określać metody, formy i terminy realizacji działań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Nawiązywać współpracę z zewnętrznymi podmiotami przy realizacji działań w zakresie doradztwa zawodowego;
  • Ustalać we współpracy z innymi nauczycielami, w szczególności wychowawcami, tematykę i terminy spotkań z rodzicami;
  • Przygotowywać dokument wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego do zaopiniowania przez Radę Pedagogiczną danej placówki;
  • Współuczestniczyć w organizacji działań zawartych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, w tym w spotkaniach z rodzicami, targach pracy, wizytach w zakładach pracy itp.;
  • Wspierać nauczycieli, w tym wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów w zakresie realizacji działań, określonych w programie realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Monitorować oraz ewaluować realizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
  • Doskonalić wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego;
  • Prowadzić wymaganą dokumentację i sprawozdawczość z realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego zgodnie z przyjętym terminarzem.