2. OPIS ZAWODU

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)

Zalecenia dla zespołu eksperckiego:

• W opisie należy wyodrębnić cztery podzbiory informacji (zaleca się wypunktowanie):
  • Warunki pracy.
  • Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy.
  • Organizacja pracy.
  • Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka.
• Każdy z podzbiorów informacji wymaganych w opisie powinien posiadać zdanie wprowadzające i jego rozwinięcie np. w formie wyliczania (jeśli jest to zasadne).
• W opisie powinny znaleźć się odpowiedzi na pytania: Co jest wykorzystywane w pracy (materiały, narzędzia, wyposażenie, maszyny itp.)? Gdzie odbywa się praca (warsztat, plac budowy, biuro, sklep, punkt usługowy itp.)? Jakie występują zagrożenia dla zdrowia oraz choroby zawodowe? Jak zorganizowana jest praca (wykorzystywane technologie ICT, czas pracy, zmianowość, współpraca wewnętrzna i zewnętrzna, odpowiedzialność itp.)?
• W przypadku zagrożeń środowiska pracy zespół ekspercki powinien skorzystać z materiałów źródłowych wskazanych w rozdziale Bibliografia i materiały źródłowe (patrz – podręcznik s. 102, Źródła internetowe).
• Informacje zawarte w tym zbiorze nie mogą być powtórzone w identycznej formie jak w sekcji 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Przykład opisu dla zawodu Doradca zawodowy 242304:

Warunki pracy

Praca doradcy zawodowego ma charakter usługowy. Pełni on funkcje informacyjno-doradczo-szkoleniowe. Spotkania indywidualne w formach stacjonarnych z osobami korzystającymi ze wsparcia doradcy zawodowego prowadzone są w pomieszczeniach biurowych, gabinetach doradcy zawodowego lub specjalnie do tego celu dostosowanych pomieszczeniach szkolnych. Ze względu na specyfikę kontaktu doradca zawodowy – klient wymogiem koniecznym jest zapewnienie warunków gwarantujących poufność oraz możliwość prowadzenia nieskrępowanej i niezakłóconej rozmowy. Kontakty na odległość wymagają wykorzystania zaplecza informatycznego z dostępem do internetu.

Zajęcia grupowe prowadzone są w salach lekcyjnych, szkoleniowych lub w pomieszczeniach audytoryjnych, najczęściej wyposażonych w zestaw komputerowy oraz urządzenia umożliwiające pokaz prezentacji i filmów instruktażowych. Aranżacja i wyposażenie dydaktyczne sali szkoleniowej powinny pozwalać na prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi uczestników.

Zakres pracy doradcy zawodowego wyznaczają zadania podmiotu lub projektu, przy realizacji którego jest zatrudniony. W przypadku własnej działalności gospodarczej autonomia doradcy zawodowego jest dość duża i wyznacza ją zakres ustaleń z klientem.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Doradca zawodowy w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• komputer wraz z oprogramowaniem, w tym edytor teksu, arkusz kalkulacyjny, kreator prezentacji, bazy danych,
• drukarkę, skaner, ksero i inne urządzenia biurowe (np. bindownicę, laminarkę, gilotynę, niszczarkę),
• narzędzia do komunikacji: telefon, programy do obsługi poczty elektronicznej i internetu, kamerę internetową, mikrofon, słuchawki, komunikatory społecznościowe,
• zasoby internetu, narzędzia i specjalistyczne programy wspomagające świadczenie usług indywidualnych i zajęć grupowych, w tym gry symulacyjne, filmy instruktażowe, testy zawodoznawcze w formie elektronicznej,
• kamerę, aparat fotograficzny, projektor prezentacyjny, tablicę multimedialną i inne urządzenia do prezentowania treści,
• testy zawodoznawcze, teczki o zawodach, informatory, inne materiały merytoryczne i informacyjne w formie drukowanej.

Organizacja pracy

W zależności od miejsca zatrudnienia doradca zawodowy pracuje w stałych godzinach lub zadaniowo. Regularne godziny pracy w dni robocze, w systemie jednozmianowym związane są najczęściej z zatrudnieniem etatowym w podmiotach publicznych lub prywatnych. Dodatkowo w placówkach systemu oświaty realizacja zadań podporządkowana jest zasadom organizacji pracy szkoły i cyklowi kształcenia.

Doradca zawodowy może być również zaangażowany przy realizacji projektów lub innych zamówień. W takich przypadkach organizacja pracy ma charakter zadaniowy i może być wykonywana w godzinach popołudniowych lub w dni wolne od pracy.

Zadania doradcy zawodowego mogą być realizowane stacjonarnie lub mobilnie w zależności od specyfiki funkcjonowania podmiotu. Zadania wykonywane mobilnie wymagają przemieszczania się poza teren miejsca pracy. Najczęściej wymaga to również przewożenia zasobów technicznych i/lub informacyjnych, czemu sprzyja posiadanie prawa jazdy i dysponowanie samochodem.

Zadania na stanowisku doradcy zawodowego wykonywane są samodzielnie, jednak w wielu przypadkach prawidłowe pełnienie funkcji doradcy zawodowego wymaga współpracy z innymi osobami pracującymi w tym samym podmiocie lub z partnerami zewnętrznymi. W placówkach systemu oświaty doradca zawodowy współpracuje z innymi nauczycielami (w szczególności z wychowawcami), pedagogiem, psychologiem, rodzicami oraz specjalistami z otoczenia, w tym z pracownikami poradni psychologiczno-pedagogicznych, publicznych służb zatrudnienia²⁷, biur karier, przedsiębiorstw. Doradca zawodowy zatrudniony w podmiotach takich jak: powiatowe urzędy pracy²², wojewódzkie urzędy pracy³⁹, akademickie biura karier³, jednostki Ochotniczych Hufców Pracy¹⁵, stowarzyszenia czy fundacje współpracuje z innymi specjalistami wewnątrz podmiotu, m.in.: pośrednikiem pracy, specjalistą ds. szkoleń, specjalistą ds. rozwoju zawodowego, psychologiem, pedagogiem, pracownikiem socjalnym. Ważnym obszarem jest współpraca z partnerami z otoczenia społeczno-gospodarczego (pracodawcy i przedsiębiorcy, firmy szkoleniowe i inne podmioty z obszaru edukacji, agencje pracy), a także współpraca międzynarodowa, która służy wymianie doświadczeń oraz adaptowaniu i rozwijaniu nowych form działań.

W hierarchii stanowisk doradca zawodowy w zależności od miejsca pracy może podlegać:

• dyrektorowi szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej,
• kierownictwu Akademickiego Biura Karier lub innej jednostki organizacyjnej uczelni wyższej zajmującej się pomocą studentom i absolwentom w zakresie rynku pracy,
• kierownikowi jednostki organizacyjnej Publicznych Służb Zatrudnienia lub Ochotniczych Hufców Pracy,
• kierownikowi (koordynatorowi) projektu,
• właścicielowi lub kierownictwu agencji zatrudnienia.

Osoba zatrudniona na stanowisku doradcy zawodowego często wchodzi w skład zespołu innych specjalistów, do którego należy np.: pośrednik pracy, specjalista ds. szkoleń, coach lub psycholog.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Doradca zawodowy w trakcie wykonywania zadań zawodowych jest narażony na działanie czynników, mogących powodować wypadki. Należą do nich

• obciążenia fizyczne narządu mowy wynikające z niewłaściwego operowania głosem lub przeciążenia strun głosowych,
• przeciążenie narządu wzroku ze względu na intensywną pracę przy monitorze komputera,
• obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego ze względu na pozostawanie dłuższy czas w wymuszonej pozycji ciała,
• niewłaściwe warunki mikroklimatyczne dotyczące oświetlenia, wilgotności, temperatury i natężenia hałasu,
• wypadki komunikacyjne związane z podróżami służbowymi lub mobilnym charakterem pracy,
• podwyższony poziom stresu powodujący zaburzenia psychiczne m.in. nerwice lub depresje, choroby o podłożu psychosomatycznym⁵, a także zespół wypalenia zawodowego⁴⁴.